Historia Mroczy

Mrocza położona na Wysoczyźnie Krajeńskiej i stanowi część historycznej Krajny, ziemi położonej na pograniczu Pomorza i Wielkopolski. Ostatecznie granice tego terenu ukształtowały się w XII wieku, a centrum administracyjnym zostało Nakło.

Najstarsze ślady działalności człowieka z okolic Mroczy pochodzą z środkowej epoki kamienia - mezolitu (8.300 – 4.300 lat p.n.e.) Były to prymitywne obozowiska i szałasy w pobliżu rzek ludzi żyjących z myślistwa, rybołówstwa i zbieractwa. Ślady stałego osadnictwa pochodzą z młodszej epoki kamienia - neolitu (4.300 - 1.700 lat p.n.e.) i odkryto je w pobliżu Szkoły Podstawowej, Drążna i Wiela.

W X wieku okolice Mroczy, zamieszkiwane przez plemiona Pomorzan, weszły już w skład państwa polskiego. W 1136 roku granice Krajny były już ukształtowane, a region podlegał kasztelanowi nakielskiemu.

Ważnym wydarzeniem dla naszego terenu było nadanie Mroczy praw miejskich wg prawa Magdeburskiego przez króla Władysława Jagiełłę w dniu 17 sierpnia 1393 roku. Wójt otrzymał wówczas władzę sądowniczą w sprawach cywilnych i karnych pod kontrolą właściciela miasta Arnolda z Wałdowa lub króla; a mieszkańcy przywilej targu w środy. Podstawowym organem samorządu była ława sądownicza pod przewodnictwem wójta w mieście i sołtysa na wsi.

Wiek XV to niszczące region wojny z Zakonem Krzyżackim. Jednak prawdziwym kataklizmem dla naszego terenu był w XVII wieku tzw. potop szwedzki, który spowodował ogromne zniszczenia oraz wyludnienie miasta i przyległych wsi.

Kolejnym trudnym okresem były rozbiory Polski, po których Mrocza weszła w skład Prus i dopiero Powstanie Wielkopolskie, które objęło tez okolice Mroczy przyczyniło się do włączenia na mocy traktatu wersalskiego z 1920 roku, naszego regionu w skład II Rzeczypospolitej.

Chociaż najstarszy plan miasta pochodzi dopiero z 1828 r., na podstawie dokumentu immunitetowego można wnioskować, że główny element miasta - Rynek, nie zmienił się pod względem kształtu i położenia od średniowiecza. Rynek i niektóre ulice zabudowane były do XVIII w. budynkami mieszkalnymi, parterowymi, drewnianymi pod strzechą; przeważnie wolnostojącymi, niewiele różniącymi się od większych chałup wiejskich.

Oprócz tego stał na nim murowany ratusz z wieżyczką jednak w bardzo złym stanie. Kościół pod wezwaniem Św. Krzyża, o którym pierwsze wzmianki spotkać można na początku XVI w., stał poza miastem, przy dzisiejszej ul. Nakielskiej.

Kościół Sw. Mikołaja wraz z parafią ufundowany został przez Wałdowskiego w XV w., a pierwsza wzmianka o proboszczu pochodzi z 1428 r. Do 1712 r. był to kościół drewniany, który sprzedano na licytacji. kościół 1713 r. wybudowano nowy także drewniany, jednak kościół 1780 r. częściowo zniszczył go pożar. Kościół jednak odrestaurowano i w roku 1806 wybudowano nową drewnianą dzwonnicę. W latach 1830-38 przystąpiono do budowy jednonawowego kościoła bez wieży. Służył on parafianom aż do 1929 r.

Obok kościoła rzymsko – katolickiego istniał także zbór ewangelicki, który rozpoczęto budować przy Nowym Rynku w 1787 r. Niestety plebania oraz część budynku ucierpiała podczas wielkiego pożaru, który wybuchł w mieście 30 maja 1806 r.

Z powodu braku dokumentów pierwsze wzmianki o szkole parafialnej pochodzą dopiero z połowy XVII w., jednak obserwując rozwój szkolnictwa w ościennych miastach można przypuszczać, że mogła powstać już na początku XV.

w okresie II wojny światowej.

Wiek XVIII i XIX to także czasy pożarów, które nawiedziły Mroczę w latach 1780 i 1808. Drewniane budynki spłonęły, a w ich miejsce stopniowo odbudowywano murowane. Na Starym i Nowym Rynku powstały już wówczas masywne domy handlowe. W 1776 r. zmieniła się także siedziba Magistratu. Ponieważ poprzedni ratusz uległ ruinie, przystosowano do tego celu dom kupca Machola. Warto zauważyć, że służy on do dzisiaj, chociaż także został w trakcie upływu lat i wojen modyfikowany. W połowie XIX w. w mieście podjęto też ciekawe inicjatywy gospodarcze. Powstały dwa młyny parowe - w tym jeden połączony z piekarnią na obecnym PKP, a drugi przy dzisiejszej ul. Kościuszki; uruchomiono cegielnię przy dawnej ul. Dworcowj, olejarnię dwa tartaki i gazownię. Powstała także linia kolejowa. W 1903 r. oddano także do użytku nową szkołę, ponieważ poprzednia nie nadawała się już do użytku.

W latach 1905/6 pobudowano murowany kościół ewangelicki, który w 1971 r. został przez władze miejskie rozebrany. Zlikwidowano także wówczas stary cmentarz, przekształcając go w park miejski.

Od roku 1911 rozpoczęto także starania o fundusze na budowę nowego kościoła katolickiego (opóźnione w wyniku działań I wojny światowej), które w 1932 r. zakończyły się jego oddaniem do użytku.

Lata 1939 – 2004 to okres niszcz alej wojny oraz odbudowy miasta, a także wielu zmian i nowych inwestycji.

drukuj

« powrót

GESUCHT !!!

POSZUKIWANE !!!

e-mail

Historia Mroczy